مطالعه کتاب عقل در تاریخ برای علاقه مندان به کتاب های فلسفی

در میان مشرب های فکری غرب ،فلسفه هگل به پیچیدگی بیش از اندازه معروف است.علت این پیچیدگی، گذشته ازشیوه خاص هگل در نویسندگی ، خصلت انتزاعی اندیشه های اوست . بی گمان انتزاع ازیک نظر، ذاتی کارهر فیلسوف است .فیلسوف، چه معنوی مشرب و چه مادی مشرب ،چه گوشه گیر و آسوده خاطرازآنچه درجامعه پیرامونش می گذرد. وچه آرمان خواه و سیاست پیشه، بنا برتعریف نه با واقعیات جزئی وامور متکثر، بلکه با صورکلی و معانی و مفاهیم عقلی سروکاردارد. ذهن همین که از محسوسات خام و بی واسطه روبرتابد و در پی کشف صورت ها وعلت ها ورابطه ها برآید، پابه عرصه انتزاع می نهد .این که فیلسوف از دانسته ها و یافته های خود چه نتیجه ای درباره انسان و اجتماع می گیرد و آیا نظرش به خیر برین انسان است یا سعادت این جهانی او، به خصلت انتزاعی فکرش مربوط نیست.ولی آنچه هگل را از فیلسوفان دیگر، وازآن جمله بسیاری ازمعنوی مشربان اروپایی ممتازمی کند، نخست روش جدلی (دیالکتیک) او در استنتاج احکام فلسفی خویش و دوم یک بنی یعنی یگانگی بنیاد فکری اوست.بدین شرح که بنا بر فلسفه اوانسان درهرمرتبه ای ازرشد عقلی خود، دراین باره که هستی چیست یا چه باید باشد حکمی می دهد. ولی تأمل و سیر و نظر بیشتر بر او آشکار می کند که حکم او تناقضی درخود دارد ،پس می کوشد تا به حکمی معقول تر و پیراسته تر از تناقض برسد.ذهن دراین سیرو نظر چندان پای می فشرد تا سرانجام به «شناسایی مطلق» راه برد. ولی هر حکم عقلی تازه را نه با ملاحظه جهان بیرونی وعینی ،بلکه از همان حکم پیشین بیرون میکشد.انگیزه این سلوک عقلی انسان – که باز از آن سخن خواهیم گفت – خودسری و بلهوسی نیست ،بلکه ضرورت است و مبداً این ضرورت نیز،در اصطلاح هگل علاوه بر خود عقل بنا بر تفاوت مورد ، روح  صورت معقول  مطلق یا کلی نام دارد.بدین گونه درهرمرحله ای ازسیرتکامل هستی چه درطبیعت(هستی بیجان ،هستی جاندار ،هستی هوشیار) وچه درتاریخ(مرحله شرقی مرحله یونانی ،مرحله رومی و مرحله ژرمانیک- مسیحی)عقل که گویی ازآغاز آفرینش در حجاب های توی در توی بی شمار پوشیده بوده است .حجابی دیگر از چهرهٌ خویش برمی گیرد، تا سرانجام ذات مطلق و مجرد خودراعیان کند.پس عقل به دیده هگل چون خود به خویشتن تحقق میبخشد ازجهان بیرون بی نیاز است و احکام خود را مستقل از تجربه مرتبه به مرتبه از درون خویش می آفریند.